«NB SCITECH IT BLOG»
Trumpov "America's AI Action Plan"
Veštačka inteligencija nije više samo tehnološki trend, već alat za novu globalnu geopolitičku utrku. Trumpov "America's AI Action Plan" najavljuje američko vodstvo u polju inovacija, infrastrukture i diplomatije.
LinkedIn: Nenad Badovinac
Avgust, 2025.
Velike svetske sile nalazi se u utrci za dominaciju u oblasti veštačke inteligencije (AI). Pobeda u ovoj trci, prema Trumpu, osigurava tehnološku prednost, ekonomsku snagu i nacionalnu sigurnost. U prvim danima svog drugog mandata, Trump je naredio izradu America's AI Action Plan, dokumenta koji se oslanja na tri glavna stuba u razvoju veštačke inteligencije (AI): Ubrzavanje inovacija, izgradnju AI infrastrukture i vodeću ulogu u međunarodnoj diplomatiji i sigurnosti. Trumpov Plan se odnosi na to da Amerika ima najmoćnije AI sisteme na svetu. Da bi to bilo održivo, Trump kroz svoj Plan opisuje akte kojima potiče vladu na razvoj AI bez regulatornih pritisaka kao što je slučaj u Evropi. Trump u svom Planu za AI ističe veštačku inteligenciju u stilu prethodnih velikih američkih podviga, poput osvajanja svemira i izuma interneta. Po njegovim rečima Amerika se nalazi pred odlukom o tome želi li imati svetsku dominaciju u razvoju AI, koja donosi ekonomske, naučne i vojne prednosti. Dok konkurenti, poput Kine, sve više investiraju u AI, Trump u Planu smatra da odgovor Amerike mora biti još brži, bez prepreka koje se javljaju zbog irokratije. Da bi postigao brži odgovor i smnažniji rast i razvoj AI, kreiran je Akcioni plan koji se sastoji od tri stuba opisanih u nastavku:
- 1. Ubrzanje AI inovacijaPrvi stub se odnosi se na ubrzanje inovacija u sferi razvoja i primene veštačke inteligencije. Predlog postizavanja ovog cilja oslanja se na uklanjanje regulatornih prepreka, ulaganja u nauku i tehnologiju i primeni AI rešenja u privredi, javnom sektoru i odbrani. Ubrzanje razvoja domaće proizvodnje čipova, napredne AI opreme i istraživačkih kapaciteta ima za cilj izgraditi snažnu hardversku i softversku infrastrukturu za razvoj AI. Na taj način ovaj stub podržava strateška partnerstva, povoljno regulatorno okruženje i ubrzane inovacije.
- 2. Izgradnja američke AI infrastruktureDrugi stub zahteva modernizaciju energetske mreže, obnovu domaće proizvodnje čipova i razvoj podatkovnih centara. Plan uključuje obuku stručnog kadra i stvaranje infrastrukture sposobne da podrži ubrzani razvoj AI sistema. Ovaj stub polazi od činjenice da je AI prva digitalna tehnologija koja ima potrebu za većom proizvodnjom energije nego što je Amerika ikada imala. Dok je energetski kapacitet Amerike stagnirao još od sedamdesetih godina prošlog veka, Kina je u istom periodu ubrzano gradila svoju elektroenergetsku mrežu. S tim u vezi, Plan predviđa ubrzano izdavanje dozvola za izgradnju fabrika čipova, energetskih postrojenja i data centara, kako bi se sprečilo oslanjanje na strane, potencijalno neprijateljske tehnologije. Ovaj stub pokazuje da američko liderstvo u AI ne zavisi samo od algoritama i softverskih rešenja, već i od fizičke i energetske iInfrastrukture.
- 3. Liderstvo u međunarodnoj AI diplomatijiTreći stub se odnosi na američko vodeću poziciju kroz saradnju sa saveznicima, Ovaj stub je usmeren na jačanje američke dominacije u međunarodnoj diplomatiji. Plan polazi od toga da promocija AI unutar granica Amerike i da pobeda u globalnoj utrci zahteva prodor američkih AI sistema, hardvera, softvera, standarda i modela širom sveta. Posebno među saveznicima i partnerima koji su spremni da pristupe američkoj AI alijansi. Strategija uključuje izvoz kompletnog AI tehnološkog ekosistema saveznicima kako bi se sprečilo njihovo oslanjanje na tehnologije američkih geopolitičkih protivnika, kao što je Kina, koja aktivno gradi moćni kineski uticaj u međunarodnim smerovima za upravljanje tehnologijama i izgradnju standarda nadzora i biometrijske sisteme prepoznavanja lica.
Američki predsednik Donald Trump pokazuje potpisanu izvršnu uredbu tokom summita "Winning the AI Race" koji su organizovali All-In Podcast i Hill & Valley Forum u dvorani Andrew W. Mellon 23.07.2025. u Washingtonu, DC. Trump je potpisao izvršne uredbe vezane uz svoj Akcijski plan za veštačku inteligenciju (AI)
Amerika želi da postane lider u veštačkoj inteligenciji i upravo Plan opisuje tu potrebu. Amerika sa ovim Planom želi da gradi odnose sa partnerima (državama) oko izbora AI tehnologije, i paralelno da ubrza inovacije na polju veštačke inteligencije. Nakon donošenja ovog Plana, Trump je počeo da ga provodi, potpisavši izvršni zakonski akt kojim se sprečava nabavka pristranih modela veštačke inteligencije iz drugih zemalja, zatim, akt kojim se osiguravaju resursi za brzu izgradnju podatkovnih centara i energetskih sistema, i akt kojim se promiče izvoz američkih paketa tehnologije veštačke inteligencije saveznicima i partnerima. Razvojem paketa AI alata i stavljanjem na raspolaganje drugim državama sveta, Amerika može da proširi svoje odnose sa partnerima. Trumpov saradnik u Akcijskom AI Planu, David Sacks opisao je Trumpove izjave o Akcijskom planu, kao najznačajniji tehnološki akt otkako je John F. Kennedy rekao da je Amerika odabrala putovanje na Mesec.
U dokumentu "America’s AI Action Plan" ne postoji deo koji podrazumeva uključivanje drugih država u „asocijaciju“ u smislu da bi druge države ušle u neku alijansu Trumpovog akcijskog plaza za AI. Međutim, treći stub “Lead in International AI Diplomacy and Security” predviđa važne međunarodne akcije koje se odnose upravo na kreiranje saveza partnerskih država koji će uvoziti američke AI tehnologije i koji će tako imati osiguran pristup Američkom AI paketu (hardver, modeli, softver, aplikacije, standardi).
Radi se o tome da se saveznici ne oslanjaju na tehnologije koje razvijaju neprijateljske američke države, već upravo da će koristiti američku AI tehnologiju. Iako se u Planu ne pominje formiranje „asocijacije“ sa drugim državama koje bi postale ravnopravni članovi, jasno se naglašava strategija integracije s partnerima i saveznicima. Međutim, Amerika nikoga ne pritiska da se nađe u alijansi. Međutim, na ministarskom sastanku APEC-a o digitalnoj tehnologiji i veštačkoj inteligenciji, koja je održana 05. avgusta, 2025 u Koreji, Kratsios (Michael Kratsios je glavni savetnik Donalda Trumpa za naučnu i tehnološku politiku) je poručio da svaka država ima izbor: ili da sledi evropski model prekomerne regulacije veštačke inteligencije i time rizikuje stagnaciju svog tehnološkog razvoja, ili da prihvati američku ruku i pridruži se tehnološkom prodoru zasnovanom na američkoj infrastrukturi veštačke inteligencije. Ubrzani izvoz američkog AI paketa diljem sveta, tvrdi on, nastavlja dugu tradiciju u kojoj su amerikanci bili istraživači, pioniri i izumitelji koji su menjali tok nauke i učinili čovečanstvo sigurnijim, zdravijim i prosperitetnijim.
Trumpov "America’s AI Action Plan" postavlja bazu za američko liderstvo u veštačkoj inteligenciji. Čini se da će se prava snaga ovog liderstva merit sa time, koliko će država parntera biti spremno da prihvate američku tehnologiju i standarde umesto alternativa koje nude Kina ili Evropa. Za nas ostaje pitanje, kako će države poput Srbije odgovoriti na globalnu utrku u veštačkoj inteligenciji: priključenjem američkoj AI alijansi, ostankom neutralne ili približavanjem drugim centrima moći?
Izvori:
Radi se o tome da se saveznici ne oslanjaju na tehnologije koje razvijaju neprijateljske američke države, već upravo da će koristiti američku AI tehnologiju. Iako se u Planu ne pominje formiranje „asocijacije“ sa drugim državama koje bi postale ravnopravni članovi, jasno se naglašava strategija integracije s partnerima i saveznicima. Međutim, Amerika nikoga ne pritiska da se nađe u alijansi. Međutim, na ministarskom sastanku APEC-a o digitalnoj tehnologiji i veštačkoj inteligenciji, koja je održana 05. avgusta, 2025 u Koreji, Kratsios (Michael Kratsios je glavni savetnik Donalda Trumpa za naučnu i tehnološku politiku) je poručio da svaka država ima izbor: ili da sledi evropski model prekomerne regulacije veštačke inteligencije i time rizikuje stagnaciju svog tehnološkog razvoja, ili da prihvati američku ruku i pridruži se tehnološkom prodoru zasnovanom na američkoj infrastrukturi veštačke inteligencije. Ubrzani izvoz američkog AI paketa diljem sveta, tvrdi on, nastavlja dugu tradiciju u kojoj su amerikanci bili istraživači, pioniri i izumitelji koji su menjali tok nauke i učinili čovečanstvo sigurnijim, zdravijim i prosperitetnijim.
Trumpov "America’s AI Action Plan" postavlja bazu za američko liderstvo u veštačkoj inteligenciji. Čini se da će se prava snaga ovog liderstva merit sa time, koliko će država parntera biti spremno da prihvate američku tehnologiju i standarde umesto alternativa koje nude Kina ili Evropa. Za nas ostaje pitanje, kako će države poput Srbije odgovoriti na globalnu utrku u veštačkoj inteligenciji: priključenjem američkoj AI alijansi, ostankom neutralne ili približavanjem drugim centrima moći?
Izvori:
- https://www.whitehouse.gov/articles/2025/07/white-house-unveils-americas-ai-action-plan/
- https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2025/07/Americas-AI-Action-Plan.pdf
- https://www.ai.gov/action-plan
- https://trumpwhitehouse.archives.gov/ai/executive-order-ai/
- https://www.sidley.com/en/insights/newsupdates/2025/07/the-trump-administrations-2025-ai-action-plan
- https://www.bbc.com/news/articles/c4g8nxrk207o
- https://www.whitehouse.gov/articles/2025/07/wide-acclaim-for-president-trumps-visionary-ai-action-plan/
- https://er.educause.edu/articles/2025/8/trump-ai-action-plan-short-on-action
LinkedIn: Nenad Badovinac
Avgust, 2025.